Nereden geldi bu şampanya?

Şampanya’ yı Fransızlar icat etmemiştir.

Fransızlar şaşıracak – hatta rencide olacaklar – ama şampanya bir İngiliz icadıdır.

Zencefilli biraya aşina olan herkesin bilebileceği gibi mayalanma doğal olarak köpük yaratır (Zencefilli bira İngiltere’ de gençler arasında alkol oranının düşüklüğünden dolayı tercih edilen bir bira türüdür.  İçerdiği alkol oranı ise %2′ dir. Tabi biz Türk olduğumuz için Efes’ in köpüğünü düşünsek de olur :) ). Asıl sorun daima bu köpüğü kontrol altına almak olmuştur.

İngilizler 16. Yüzyılda Champagne’ dan fıçılarca ham ve asitsiz şarap ithal edip, bu şarapların may
alanmaya başlaması için şeker ve melas ilave ederek köpüklü şarap yaptılar. Bu şarabı muhafaza etmek için de kömür ateşinde yaptıkları sağlam cam şişeler ve mantar geliştirdiler.

Kraliyet Akademisi’ nin kayıtlarında gösterdiği gibi, şu an da méthode champenoise (şampanya metodu) olarak bilinen yöntem ilk olarak 1662′ de İngiltere’ de kayda geçirildi. Fransızlar buna ustalık ve pazarlama yeteneği kattılar, ama modern sek (brut) usulü kusursuz hale getirmeleri 1876′ ya kadar gerçekleşmeyecekti (ve o zaman dahi bunu İngiltere’ ye ihracat yapmak için gerçekleştirmişlerdi).

İngiltere Fransa’ nın en büyük şampanya müşterisidir. 2004′ te İngiltere’ de 34 milyon şişe şampanya tüketildi (bizde tüketilen şarap miktarının kaç katı oluyordu bu?). Bu rakam ihracat pazarının neredeyse üçte biri büyüklüğündedir – ABD’ nin iki katı, Almanların üç katı ve İspanyolların yirmi katı.

Benediklerin keşişi Dom Pérignon (1638 – 1715) şampanya’ yı icat etmedi. Aslında o, vaktinin çoğunu köpükleri ortadan kaldırmaya çalışarak geçirdi.

Onun meşhur haykırışı şu şekildeydi: “Koşun, koşun; yıldızları içiyorum”. Bu haykırış 19. yüzyılın sonunda bir reklam filmi için tasarlandı. Pérignon’ nun şampanyaya gerçek katkısı, değişik bağlardan üzüm çeşitlerini ustaca harmanlaması ve mantar için tel veya kenevir kafes kullanmasıydı.

Yasal bir boşluk sadece Amerikalıların, köpüklü şaraplarına şampanya demelerine izin veriyor. Madrid Antlaşması (1891) sadece Champagne bölgesinin bu ismi kullanabileceğini kara bağladı. Versailles Antlaşması (1919) bu kararı teyit etti, ama ABD Almanya’ yla ayrı bir barış antlaşması imzaladı.

Yasak kalktığı zaman Amerikalı şarap tüccarları bu boşluktan yararlanarak kendi “Şampanyalarını” serbestçe sattılar; bu da Fransızların canını oldukça sıktı.

Açıkcası yazan bilgileri doğrulayabilecek bir şeyler bulamadım, neredeyse baktığım tüm şarapla ilgili kitaplarda benzer bir şeyler yazmıyordu. Bahsedilen “Kraliyet Akademisi Kayıtları” na ise internet üzerinden ulaşamadım. Belki de yanlış yerlere baktım. Fakat, bana bu olay pek de yanlış gibi gelmedi dünyada Dom Pérignon’ nun çok büyük bir pazarlama gücü var (Verdikleri partiler, reklamlar vs.). Yine de bu olay kesinlikle doğrudur diyemem ama doğru olma ihtimali fazla gibi.

Amerikan Şampanyasını farklı bir yazıda yazmadım, sebebi ise elimdeki kitapta da aynı konu da birleştirilmiş. Bunu açıkcası bilmiyordum. Biraz araştırınca doğru olduğunu farkettim. Mesela Arkadaş Yayınevi’ nden çıkan “Her Yönüyle Şarap” kitabının 208. sayfasında da varmış bu (kitabı okumama rağmen anımsamıyordum böyle bir yazıyı).